Bir kaç damla gözyaşı

  

Yıllar geçti aradan ama, “derin keder yaşatan bir an”  belleğimden hiç silinmedi… Bayram sevinçleri sonrasında bu olay aklıma geldi, paylaşmak istedim. 

Herkesin hayranlık duyduğu büyük aktör Kerim Afşar, ailesiyle birlikte, benim doğup yıllarca yaşadığım mahallede, arkamızdaki apartmanda komşumuzdu. 

Sıhhiye, Hanımeli Sokaktaki Hanımeli Apartmanında otururduk, hep- apartmanımızın ismi annemin bahçeye diktiği sarmaşıktan mı kaynaklanırdı?- diye düşünürdüm… Yıllar içinde toprağa kök salıp devleşen sarmaşık, bizim oturduğumuz dairenin balkonunu öylesine sarıp sarmalamıştı ki, hanımeliler açtığında ortalığa mevsim boyu, belli belirsiz ama nefis bir koku yayılır, balkonda çay içip sohbet etmenin  keyfine doyum olmazdı. 

Kerim Afşar’ın annesi Bahriye Hanım, evimize sıkça misafir olan,  yılların görgüsünden, süzülmüşlüğünden kaynaklı sohbetini çok sevdiğimiz bir komşumuzdu. Kerim-Esin Afşar’ın kızları Pınar’ın da babaannesiyle birlikte bir kaç kez bize geldiğini hatırlıyorum.

Üniversite öğrenciliğim sırasında güzel bir bahar günü, Bahriye Hanım,  elinde pelür kağıda sarılmış bir paketle geldi:

-Nursun bak bu danteli senin için ördüm, belki evlendiğini göremem ama çeyizine koyar, sonra beni hatırlarsın …

Şimdi evimin bir köşesinde duran, o yılları gözümün önüne getiren, ağ ipliğinden örülmüş zarif dantele o anda hayran kalmış, Bahriye Hanıma nasıl teşekkür edeceğimi bilememiştim. 

Tuhaf bir durum ise bugün bile aklımda. O gün, biz bakla pişirmiştik, Bahriye Hanım bunu farkedip gülümseyerek şöyle demişti:

-Bahar aylarında bakla pişirilen mutfaklardan sızan kokular çok hoşuma gider, terasa çıkar içime çekmek isterim

Annem mahcubiyetle:

-Ah, kusura bakmayın, ne kadar havalandırsak da mutfakla salon bitişik olunca kokular da böyle dışarı sızıyor işte, Nursun size hemen bir tabak getirsin, baklayı yoğurtla mı seversiniz?

Bahriye Hanım gülümseyerek:

-Yok yok, aman sakın… Doktor bana baklayı yasakladı, o yüzden evlerde pişirilen, bizim terasa sızan bakla kokularıyla  hasret giderdiğimi size anlattım…

Sonradan “Akdeniz Anemisi” hastalığı olan bir meslektaşım bana baklanın onlara yasaklandığını, hatta kimi zaman ölümcül etki bile yaratabildiğini anlatmıştı, -Bilmem Bahriye Hanımda da aynı hastalık mı vardı?-

O güzel yıllar çoktan geride kalmış, Bahriye Hanım yaşama veda etmiş, evlenince  ben de  uzak semtlere yerleşmiştim.  

Bir gün annem hastalandı, hastaneye kaldırdık, dokuz gün devam eden üzücü bir yoğun bakım sürecine girdik. Yakınları olarak sadece bir iki dakika olsun  hastalarımızı görebilmek için hastane önünde bekleyen bizler, zaman zaman aramızda dertleşiyorduk, çok zarif, biblo gibi bir genç kadınla her gün karşılaştığımız için dert ortağı olmuştuk. İsminin Leyla olduğunu öğrendiğim genç kadına  “benim annem yoğun bakımda” diyerek “sizden kim hasta?” Diye sorunca, “Eşim rahatsız, Kerim Afşar” dedi. Şaşırmıştım, kendisi çok gençti çünkü,  ona Sıhhiye’deki  komşuluğumuzu, Kerim Beyi sokağımızın kasabında, bakkalında, manavında  sık sık gördüğümü anlattım. Hatta ortaokul sıralarındayken 3. Tiyatro’da unutulmaz bir oyununu izlemiş, Küheylan’daki başrolüyle Kerim Afşar’a ve oradaki oyunuyla parlayan genç Mehmet Ali Erbil’e hayran olmuş,  o muhteşem sahneleri asla unutamamıştım.  

Hastaneden dönüşte albümleri karıştırıp annemle Bahriye Hanımın resmini buldum, ertesi gün hastaneye gittiğimde Leyla Afşar’a gösterdim, dedi ki:

-Ah çok hoş, eğer bizi aynı anda içeri alırlarsa Kerim’e bu resmi gösterelim, siz de annesine dair sözler söylersiniz.

Şans eseri, o gün ikimizi  yoğun bakıma birlikte aldılar, Leyla Hanım elinde resim, yatakta oturan eşinin yanına gitti, bana işaret etti,  Kerim Bey resme bakarken, ben de Bahriye Hanımla annemin Hanımeli Sokaktaki dostluğundan, söz ettim…

Kerim Bey suskunlukla dinledi, sonra bana dönüp teşekkür ederken, gözünden süzülen yaşları farkettim, benim de gözümde yaşlar vardı, annemin yoğun bakımdan çıkamayacağını biliyordum çünkü.

Ertesi gün annem yaşamdan ayrıldı, bir kaç gün sonra da Kerim Afşar… 

Hanımeli Sokaktaki Hanımeli Apartmanı hala duruyor, birinci katın balkonuna uzanan sarmaşık ve mis gibi kokuları etrafa saçılan hanımeliler ise çoktan yok olup kayıplara karıştı, onları bir zamanlar sevmiş olan insanlar gibi, artık sadece anılarımızı süslüyorlar. 

https://www.romankahramanlari.com/oynamadi-yasadi/

Eski sofralar

Fıstıkla soğanı  tavada kavururken Ayşegül görüntülü! aradı:

-Kolay gelsin, belinde önlük ne yapıyorsun?

-Zeytinyağlı biber dolmasının içini hazırlıyorum, sen tarçın koyar mıydın?

-Tabii, bir de yenibahar mutlaka koyarım, zeytinyağlının yakışığıdır...

Çocukluğumuz ve ilk gençliğimiz Ankara’da, Hanımeli Sokakta geçti. Bizim yetiştiğimiz  yıllarda aileler ve yaşam tarzları birbirine çok benziyordu. Şehir çocuğuyduk ama, akasya ağaçlarıyla bezeli sokaklarda, ikişer üçer katlı evlerin bahçelerinde oyunlar oynardık, çağla toplardık.

O zamanki Gaybi Yatır Apartmanının kiracıları  genellikle  orta sınıfın benzer gelir düzeyindeki aileleriydi. Komşularımız, tayinle Ankara’ya gelmiş memurlar, bir öğretmen, bir yedeksubay, bir hakim, bir eczacı kalfası, bir terzi ve mesleklerini şimdi hatırlayamadığım bir kaç aileydi.

O yıllarda çalışan kadın çok azdı, annem Emine Masume Alev istisnalardan biriydi... Büyük Doğumevi’nin vardiyalarını asla aksatmayan çalışkan ebe hemşirelerinden biriydi sevgili annem... Babam Servet Alev ise Ulus’ta, Ziraat Bankasının tarihi binasında çalışırdı. El yazısı ne kadar güzeldi, hele o sabit kalemi tutan ince uzun parmakları... 

-Sabit kalem nedir?

Diye soruyorsanız, ben de pek bilmiyorum kökenini, gerekçesini. Ama nedense o yıllarda devlet dairelerinde çok kullanılırdı ve onunla yazılan yazının silgiyle silinmesi imkansızdı, adı bu yüzden mi öyleydi acaba? Şimdi de bulunuyor mu piyasada? Bilmem...

Ailemiz, ağabeyim ve çocukluğundan bu yana bizimle yaşayan halam Şadiye ile birlikte 5 fertten oluşuyordu, 7 numaralı dairenin kiracısıydık. Gaybi Yatır Apartmanının bütün sakinleri kirada oturdukları evleri tutarken hep, “hava parası” ödemişlerdi. Ankara’da o yıllarda konut sıkıntısı yaşandığı, hava parası denen uygulamanın ev sahiplerini bu yüzden zengin ettiği konuşulur dururdu.

Yan tarafımızdaki yeşil evin sahibi Soğandan Hanım, (biz ona öyle derdik ama büyük olasılıkla ismi Sühendan olmalıydı...) sokağımızın tek tük otomobil sahiplerinden biriydi... Diğer otomobil daha önce çok sözünü ettiğim billuriyeci Ali Boyluoğlu’na (*) ait olan siyah Buick’ti.. Sonradan apartmanımızın giriş katında bir daire tutup orayı plastik imalathanesine çeviren komşumuzun  da bir külüstürü vardı. Kapısı hep açık dururdu. Biz çocuklar  Dalya, ya da Yakantop oynamaktan sıkıldığımızda, “herkese açık” arabaya biner, dolmuşçuluk şoförcülük filan oynardık.  

O yılların özelliği, tüm öğünlerin hep evde yenilmesiydi. Babam öğlen yemeklerine mutlaka yürüyerek eve gelir, gazetesine göz gezdirir, bizlerle sofra faslı bitince yine  yürüyerek mesaisine dönerdi. 

Necatibey Caddesindeki “Gaziantep Suburcusu (ne demekti acaba?) ve Baklavacısından sadece ay başlarında lahmacun filan alınırdı. İzmir caddesinde bir de Karadeniz Lokantası vardı. Orası içkili lokantaydı ve nedense bizden rağbet eden olmazdı. Evlerde içki içilirdi elbette ama genellikle evde hazırlanan mezeler eşliğinde olurdu bu... Örneğin Tekel Birası bizim evde en çok bulunan içkiydi, bayramlardaki likörleri saymıyorum... Misafir geleceği zaman alınan Kulüp Rakısını da...

-Misafir nasıl ağırlanırdı?

Misafir sofrasının olmazsa olmaz başlangıcı kışın çorba, yazın kızartma olurdu. Çorba evlerde her zaman yapılan bir çorba olsa bile misafir geleceği zaman örneğin yayla çorbasına mutlaka minik minik köfteler kızartılıp eklenirdi. Kızartmalar ise patlıcan, sivri biber, kabak, patates karışımı ile hazırlanır, bir kenarda misafirin isteğine göre ilave edilecek  sarımsaklı yoğurt ile domates sosu süslü küçük servis tabaklarında hazır tutulurdu.

Gelelim ana yemeğe... Nedense o yılların en değer verilen ikramı, bütün olarak haşlanıp, yanında tereyağlı, tane tane dökülen pirinç pilavıyla ikram edilen tavuktu... 

-Tavuk mu azdı kent ortamında, neden bu kadar kıymetliydi acaba?

Salata kış ise siyah-kırmızı turp, havuç rendesi ile süslenmiş, bol zeytinyağı limon gezdirilmiş bir yeşillik olabilirdi mesela... Yaz ise soğanların ince ince doğranıp tuzla ovulup yıkanarak eklendiği, kıpkırmızı buram buram kokulu domatesle, yeşil biber ve salatalık doğranmış çoban salata olabilirdi.

Evlerde Komili’nin “rafine zeytinyağı” bulundurulur, Vita yağı da eksik edilmezdi... Vita yağı sanıyorum bugünkü margarinlerin ilkel bir çeşidiydi... Kırsal bağlantısı olanlara tereyağ oralardan gelir, bizler ise bakkaldan alırdık... Alemdağ Tereyağının kahvaltılık olanı  ince dikdörtgen paketinde sokağımızdaki Erzincan Bakkaliyesinden,  yemeklik, yarım kiloluk az tuzlu olanı ise Ulus Halinden satın alınırdı.

Evdeki yemek ziyafetinin kapanışı, özenle, incecik sarılmış zeytinyağlı yaprak dolması ile olur, üstüne de kaymak veya ceviz katkısı ile kalburabastı  ya da revani ikram edilirdi. 

Bizim evimizde Cumartesi günlerinin şaşmaz, rutin bir menüsü vardı... Sevgili halam Şadiye, bir Cumartesi su böreği, ertesi Cumartesi mantı açardı... Bunu bilen yakın dostlarımız bir bakarsınız habersizce kapıyı  çalar, soframıza neşeyle konuk edilirdi.

Misafir ağırlanırken yemekte ve sonrasında çay, kahve eşliğindeki sohbet uzar giderdi. Televizyon zaten yoktu, radyo bile eğer evdeki gençler isterse nadiren açılır, efektlerini Ertuğrul İmer’in yaptığı “Mikrofonda Tiyatro”  dinlenirdi...

Misafirler kalkarken klasik vedalaşma şöyle olurdu:

-Bakın mutlaka biz de bekliyoruz tamam mı? Arayı sakın soğutmayın... Haydi Allahaısmarladık...

-Güle güle yine gelin, bunu saymıyoruz.

(*)https://draft.blogger.com/blog/post/edit/8040302494100421276/2126289100679052729

HANIMELİ APARTMANI

Eskiden, çok eskiden hani, bizim çocukluk yıllarımızın sonbaharları nasıldı?

Havaların soğumaya yüz tuttuğu günlerde bir kamyon ya da hatta bir at arabası dayanırdı küçük apartmanın önündeki dar sokağa. Kamyon damperini kaldırır, ya da at arabasından kürekle sokağa indiriliverirdi kömür. Gelen kok kömürü ise büyük olasılıkla, evin beyinin nüfus kağıdının arka sayfasındaki "1 tonluk alım izni" kullanılmış olurdu. Devlet memurlarına böyle bir hak tanınmıştı çünkü.

Hanımeli Apartmanının kapıcısı İsmail Efendi ile kömürün geldiği 5 nolu dairede oturan Servet Bey, ellerinde birer kürek, sokağı kazıyarak kömürü en fazla bir saatte el arabasına yükleyip, arka bahçedeki kömürlüğe çekiverirlerdi. Asfalta sürtünüp duran küreklerin çıkardığı ses, sonbahar sokaklarının en akılda kalan efekti değil miydi?

Bir de, okul çıkışı çantalarını bir kenara fırlatıp sokakta yakantop oynayan çocukların neşeli çığlıkları...

Evin hanımı hala güneşli ama epeyce serinlemiş öğleden sonralarda, iki oda bir salonlu evin mutfağında ne yapardı peki?

Günlerden Pazartesi ise, akşamüstü gittiği Sıhhiye Pazarından eve çoktan dönmüş olurdu eli kolu filelerle dolu...Gazeteden yapılmış kese kağıtlarını bir bir boşaltır, sebzeyi meyvayı dolaplara yerleştirirdi.

Küçük, loş mutfağın ucuz kurşuni renkli mermer tezgahında, koyu yeşil, körpe salatalıkları iğneyle sık sık delerek, cam kavanozlara basardı. Salatalıkların aralarına ayıklanmış keskin kokulu sarmısak dişleri ile kereviz saplarını da yerleştirir, en son bolca tuz ve biraz da sirke eklediği suyu boca ederdi kavanoza... Özenle dizilmiş bu malzemenin en üstüne bir kaç üzüm tanesi konulup, kapağı sıkıca kapatılır ve balkonun bir köşesine kaldırılırdı kavanoz.

Akşam için tavada kızartılacak torikler yıkanmış, gazetenin üstüne dizilmiş, sularının süzülmesini beklerdi, yanına bol soğanlı, kırmızı turpla bezeli yeşil salata da yapılacaktı tabii. Servet Bey, kömür taşımaktan yorgun düşer, iş bitince eve dönerdi. Üşenmezse önce bir sıcak banyo yapar, karısının özenle yıkayıp ütülediği yün fanila ve saten çubuklu pijamalarını komodinin çekmecesinden alır giyer, kapının arkasındaki çiviye takılı rop dü şambrını da sırtına geçirir, salonda alırdı soluğu. Koyu demlenmiş bir çay çekerdi canı, bardağını ocaktaki lacivert emaye çaydanlıktan doldurur, küçük kristal kaseden aldığı kesme şekerin birini kırıp, yarısını ağzına atardı. "Kıtlama" çay yudumlamayı çok severdi çünkü. Radyonun düğmesini çevirdiğinde Yurttan Sesler Korosunun nağmeleri doldururdu salonu.

-"Menekşe Kokulu Yarim'in makamı hüseyni miydi hanım?"

Evin hanımı balıklı ellerini musluğun altında köpürterek yıkadığı Puro sabununun mis gibi kokusundan mutlu, ertesi gün ve sonrasında yapılacak işleri kafasında sıraya dizerdi mutfak taburesinde huzurla dinlenirken:

-Yarın Sakine Hanımla eltisi bize çaya gelecekler. Üzümlü cevizli düdüklü keki yapılacak. Ispanaklı böreğim dünden hazır. Oh, iyi ki pazara gittim. Ceviz de aldım, kuru üzüm de, yumurtaları çoktan frijderin rafına dizdim bile.

-Kışlık erişteyi hangi gün yapsam acaba? Allah vere de, bizim Gülseren verdiği sözü tutup Cumaya gelse bari erişte kesmeye. Bu yıl eriştenin yarısını fırınlayıp kaldırsam daha iyi olacak. Çocuklar öylesini daha çok seviyorlar, peynirle...Öbürünü hem bizim bey, hem kaynanam sever, yeşil mercimek çorbasının da yakışığıdır.

-Sümerbank'tan aldığım kumaşı Çarşamba günü biçeyim bari de eteğimi dikip bir an önce hazır edeyim. Yoksa, gelecek hafta Cemilelerin nikahına ne giyeceğim ki başka?

-Şu torikleri yavaş yavaş unlamaya başlayıp bir yandan kızartsam iyi olacak.

-Servet balığın yanında bira sever, aaaa buzdolabında yok...Geçen gün saçımı sararken birazını kullanmıştım da kapağı açılınca bira bozuldu diye kızmıştı bana. 

Neyse kıza söylerim, bir koşu gider bakkaldan alır.

-Emineeeeee, kızım babandan 10 lira alıp bakkala gider misiiiiin? Bir pişkin francala, iki şişe Tekel Birası al, bir de Gelincik sigarası. Hadi yavrum...

-Ama anneee, yarın İngilizceden yazılım var. İlk yazılı hem de...Çalışıyoruuuuum. Hem niye hep ben gidiyorum bakkala, biraz da abimi göndersenize?

Ne güzeldi o eski sonbaharlar...Ne mutluyduk hepimiz...Öyle değil mi?

NURSUN EREL 13 EKİM 2009